Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Birləşmiş Ştatlara tarixi səfəri davam edir. Amerikalı həmkarı Donald Trampın dəvəti ilə baş tutan işgüzar səfər dünyanın diqqət mərkəzindədir. Donald Trampın da xüsusi qeyd etdiyi kimi, “avqustun 8-i Azərbaycan, Ermənistan, ABŞ və dünya üçün tarixi gün olacaq” bəyanatının imzalarla təsdiqinə artıq saatlar qalıb. Artıq imzalanacaq sənədlərin siyahısı da yayılıb. Burada nələr əks olunub - ABŞ-Azərbaycan əməkdaşlığını yeni mərhələyə - strateji mərhələyə qaldıracaq sənədlərin imzalanması, bu məqsədlə Strateji İşçi Qrupunun yaradılması.
Ən əsası səfər çərçivəsində Prezident İlham Əliyev və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasında ABŞ Prezidenti Donald Trampın şahidliyi ilə Vaşinqton görüşünün nəticəsi olaraq Birgə Bəyannamə imzalanacağı gözlənilir. Artıq mövcud olmayan Minsk qrupunun sadəcə rəsmən ləğv edilməsi də nəzərdə tutulub. Ermənistan isə sülh müqaviləsinin imzalanması üçün Konstitusiyasına dəyişiklik etməyi öz üzərinə götürəcək.
Ən mühüm məsələlərdən biri də Azərbaycanın əsas ərazisi ilə Naxçıvan arasında quru yolla maneəsiz keçidin təmin edilməsinin təsdiqlənməsidir. Və bu da "Zəngəzur dəhlizi"nin reallaşması deməkdir.
[center]
[/center]
"Report"un əldə etdiyi məlumata görə, səfər çərçivəsində ABŞ Prezidenti Donald Trampın "Azadlığı Müdafiə Aktı"na 907 saylı düzəlişin icrasının dayandırılması haqqında sənəd imzalayacağı da gözlənilir. ABŞ Konqresi tərəfindən 1992-ci ildə qəbul olunmuş bu sənəd Azərbaycanın maraqlarına zidd olan və ədalətsiz qanunvericilik aktıdır. Bu düzəliş, Azərbaycana ABŞ-nin birbaşa yardımını qadağan edirdi. Bədnam düzəliş işğal dövründə Azərbaycanın üzləşdiyi ən böyük haqsızlıqlardan biri kimi dəyərləndirilirdi. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə ABŞ lideri Donald Tramp arasında uğurlu əməkdaşlığın nəticəsi olaraq, bu ədalətsizliyin də tam aradan qaldırılacağı gün uzaqda deyil.
Prezident İlham Əliyevin ABŞ səfərinin ilk gününü məhsuldar və səmərəli adlandırmaq olar. Avqustun 7-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Vaşinqtonda ABŞ Prezidentinin xüsusi elçisi Stiv Uitkoff ilə görüşüb. Xüsusi elçi Moskva səfərindən dərhal sonra birbaşa Prezident İlham Əliyevlə görüşə gəlməsi önəmlidir. Dövlətimizin başçısı İlham Əliyevin və ABŞ Prezidentinin xüsusi elçisi Stiv Uitkoffun iştirakı ilə SOCAR-la “ExxonMobil” şirkəti arasında “Əməkdaşlıq haqqında Memorandum” imzalanıb. Sənədi Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov və “ExxonMobil” şirkətinin vitse-prezidenti Con Ardill imzalayıblar.
[center]
[/center]
Ardınca da Prezident İlham Əliyevin Uitkoff ilə ayrıca görüşü olub. Görüşdə Prezident İlham Əliyevin ABŞ Prezidenti Donald Trampın dəvəti ilə Vaşinqtona işgüzar səfərinin ikitərəfli münasibətlərimizin gündəliyinin və regional məsələlərin müzakirəsi üçün yaxşı fürsət yaratdığı bildirilib. Söhbət zamanı Azərbaycanla ABŞ-nin strateji müstəvidə əməkdaşlığının inkişaf perspektivləri, Ermənistanla Azərbaycan arasında normallaşma prosesi və regiondakı sülh gündəliyinə dair fikir mübadiləsi aparılıb.
Diqqət çəkən digər məqam dünya mediasının Vaşinqton səfərinə diqqət və marağıdır. Əksər xarici media, telekanallar görüşü geniş şəkildə işıqlandırmaqla əldə olunacaq razılaşmaları xüsusi qabardırlar. Xarici medianın diqqəti ABŞ Prezidenti Donald Tramp “Truth” sosial şəbəkəsindəki səhifəsində yazdıqlarına daha çox yönəlib. Xüsusilə onun “Mən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevi və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanı sabah Ağ evdə Tarixi Sülh Sammiti üçün qəbul etməyi səbirsizliklə gözləyirəm”, - fikirləri baş xəbər kimi bildirilib. Bu fikirlərin ABŞ-nn Azərbaycana verdiyi önəmin göstəricisi kimi qiymətləndirilib.
Donald Trampın fikirlərində ən diqqət çəkən məqam onun Azərbaycanla Ermənistan arasında uzun illər davam etmiş münaqişəyə münasibətdə obyektiv, səmimi və barış mövqeyindən çıxış etməsidir. “Bu iki xalq uzun illərdir ki, müharibə aparır və bu, minlərlə insanın ölümü ilə nəticələnib. Bir çox liderlər indiyədək müharibəni bitirməyə çalışdılar, lakin uğur əldə edə bilmədilər. Mənim administrasiyam uzun müddətdir ki, hər iki tərəflə işləyir”, - deyə Tramp qeyd edib.
Ağ Evin rəhbəri daha sonra vurğulayıb ki, Prezident İlham Əliyev və Baş nazir Nikol Paşinyanla birlikdə Ağ evdə sülhə dair sənədin imzalanma mərasimi olacaq. Birləşmiş Ştatlar, həmçinin Cənubi Qafqaz regionunun potensialını tam şəkildə açmaq və iqtisadi imkanları birlikdə həyata keçirmək üçün hər iki ölkə ilə ikitərəfli sazişlər imzalayacaq. “Mən böyük Azərbaycan və Ermənistan xalqları üçün düzgün iş gördüklərinə görə bu cəsarətli liderlərlə çox fəxr edirəm. Bu, Azərbaycan, Ermənistan, ABŞ və dünya üçün tarixi gün olacaq”, - deyə o vurğulayıb.
[center]
[/center]
ABŞ-nin dövlət katibi Marko Rubio isə jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən deyib ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında imzalanacaq razılaşma sülh sazişi üçün başlanğıc olacaq. “ABŞ Prezidenti sülhə sadiqdir və sülhsevər prezident olmaqda qərarlıdır. Biz Hindistan və Pakistan müharibəyə başladıqda birbaşa müdaxilə etdik və dövlət başçısı sülhü təmin edə bildi. Bu yaxınlarda Kamboca və Tailandda bənzər hadisə yaşandı. Biz ümid edirik ki, Azərbaycan və Ermənistanla bağlı da buna nail olacağıq. Bu həftənin cümə günü razılaşma imzalamaq və onu sülh sazişinin başlanğıcı etmək üçün burada olacağıq".
Və bütün bu açıqlamalrın fonunda Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan maraq və diqqət çəkən bir paylaşımla çıxış edib. O paylaşımında xristian dininin müqəddəs kitabı İncilin “Matta 5:9” ayəsindən sitat gətirib. Həmin sitatda isə deyilir: “Sülh yaradanlar nə bəxtiyardırlar! Çünki onlar Allahın övladları adlanacaqlar”. Və bu fikirlər də sülh sazişinin imzalanacağı ehtimalını daha da gücləndirmiş olub.
Göründüyü kimi, ABŞ danışıqlarının gündəliyi tam olaraq Azərbaycanın irəli sürdüyü sülh təşəbbüslərindən ibarətdir. Bu baxımdan sadaladığımız məsələlərlə bağlı gözlənilən razılaşmalar Prezident İlham Əliyevin diplomatik qələbəsi kimi qiymətləndirilə bilər.
[center]
[/center]
Birləşmiş Ştatlar liderlərinin mövqeləri əvvəlki mövqedən tamamilə, köklü şəkildə fərqlənir. Bu mövqe regionda sülh və əmin-amanlığın bərqərar olması, region ölkələri arasında əbədi sülhün bərqərar olmasın üzərində qurulub. Donald Tramp administrasiyasının mövqeyini Qarabağda münaqişə başlayandan bəri ən obyektiv yanaşma kimi qiymətləndirmək mümkündür. ABŞ Cənubi Qafqaza qayıtmaqla yanaşı, regionda nüfuz qazanmaq, sülhü bərqərar edən ölkə kimi tarixə düşmək niyyətindədir. Vaşinqtonun addımları və Azərbaycanla güclənən münasibətləri bölgədə sabitlik üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Ən əsası Vaşinqton görüşü regionda yeni geosiyasi reallığın yaranmasına və balansların formalaşmasına səbəb olacaq. Bu vəziyyətdə isə rəsmi Bakı əsas aktor kimi çıxış edəcək. Ermənistan isə bu görüşdən sonra konkret qərar verməli, Azərbaycanın haqlı tələblərini gecikmədən yerinə yetirməli və regionun nəqliyyat infrastrukturunu blokdan açmalıdır.(Report)
