Azərbaycan Respublikasının Baş prokuroru Kamran Əliyev “Milli Məclis” jurnalına müsahibə verib. Dia.az saytı həmin müsahibəni təqdim edir:
- Kamran müəllim, ölkədə həyata keçirilən çoxşaxəli islahatlar çərçivəsində sizin rəhbərliyinizlə prokurorluq orqanlarının işinin təkmilləşdirilməsi və islahatların dərinləşdirilməsi istiqamətində işlər aparılır. Bu gün hansı nailiyyətlərdən danışmaq olar?
Qeyd edim ki, prokurorluq orqanlarında islahatların dərinləşdirilməsi və fəaliyyətin təkmilləşdirilməsi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2020-ci il mayın 1-də Azərbaycan Respublikasının Baş prokuroru vəzifəsinə təyin olunmağımla bağlı qəbul edərkən qarşımızda qoyduğu mühüm tapşırıq və tövsiyələrə əsasən həyata keçirilir.
O vaxtdan ötən dövr ərzində Baş Prokurorluğun rəhbərliyində kadr islahatları aparılaraq yeni çağırışlara cavab verən kadrlar vəzifədə irəli çəkilməklə Baş prokurorun birinci müavini və müavinləri vəzifələrinə təyin edilmiş, habelə idarəetmədə nəzarət mexanizminin optimallaşdırılması məqsədi ilə Baş prokurorun daha bir müavini vəzifəsi təsis edilərək müvafiq təyinat aparılmışdır.
Eyni zamanda, prokurorluq orqanlarının cəmiyyətdə formalaşan yeni çağırışlara adekvat uyğunlaşması və fəaliyyətində şəfafığın təmin edilməsi, işin çevikliyinin və səmərəliliyinin artırılması,müasir dövrün tələblərinə cavab verən peşəkar kadrların formalaşdırılması məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2020-ci il iyunun 10-da verdiyi sərəncamla Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğunun yeni strukturunda idarə və şöbələrin sayı 15-dən 18-ə çatdırılmışdır.
Həmçinin, Baş Prokurorluğun Ağır Cinayətlərə Dair İşlər üzrə İstintaq İdarəsi ilə Bakı Şəhər Prokurorluğunun İstintaq İdarəsi birləşdirilərək BaşProkurorluğun İstintaq İdarəsi yaradılmışdır.
Bundan başqa, BaşProkurorluğun bəzi idarələri ləğv edilərək onların bazasında Təşkilat və icraya nəzarət, Xidməti araşdırmalar, Beynəlxalq hüquqi əməkdaşlıq, Hüquqi təminat və insan hüquqları məsələləri, Kriminalistika və informasiya texnologiyaları, Sənədlərlə və müraciətlərlə işin təşkili idarələri təsis edilmiş, bundan əlavə prokurorluğun fəaliyyətində mahiyyətcə yeni olan 2 Cinayət təqibindən kənar icraatlar və Xüsusi müsadirə məsələlərinin əlaqələndirilməsi idarələri yaradılmışdır.
Bununla yanaşı, məhkəmələrlə dövlət itihamının müdafiəsinin keyfiyyətinin artırılması, bu sahədə vahid təcrübənin formalaşdırılması məqsədi ilə müvafiq əmrlə Baş Pro kurorluğun Dövlət İttihamının Müdafıəsi üzrə İdarəsinin yeni strukturu təsdiq edilmişdir.
Struktur islahatları Baş prokuror yanında Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsində, Azərbaycan Respublikasının Hərbi Prokurorluğunda və Bakı Şəhər Prokurorluğunda da aparılmaqla Baş Prokurorluğun strukturuna uyğunlaşdırılmışdır.
Qeyd olunan struktur islahatları ilə yanaşı, prokurorluq orqanlarında işin təkmilləşdirilməsi və müasir dövrün tələblərinə cavab verməsi üçün əvvəllər mövcud olmuş çoxsaylı əmrlər ləğv edilmiş və “İşin təşkili qaydaları” hazırlanaraq 2020-ci il iyulun 30-da Baş Prokurorluğun kol legiyasında təsdiq edilməklə 2020-ci il avqustun 1-dən prokurorluq orqanlarında tətbiq edilməyə başlanmışdır.
Yeni qaydaların tətbiqi, eləcə də aparılan struktur və kadr islahatları prokurorluq orqanlarının fəaliyyəti nin çevikliyini artırmaqla, müxtəlif bürokratik maneələri aradan qaldırmaqla işin keyfiyyətinin yüksəlməsi nə səbəb olmuşdur.
- Cənab Prezidentin qeyd etdiyi kimi, gənc və peşəkar kadrların irəli çəkilməsi dövrümüzün tələblərindəndir. Prokurorluq orqanlarında kadr potensialının formalaşmasında hansı dəyərlər önə çəkilir?
- Prokurorluq orqanlarında aparılan struktur islahatları ilə yanaşı, kadr islahatları da həyata keçirilmiş və bu proses davam etməkdədir.
Kadr islahatları nəticəsində gənc, kifayət qədər təcrübəsi olan əməkdaşlar çox mühüm vəzifələrə irəli çəkilmişdir. Vəzifədə irəli çəkilərkən hər bir əməkdaşın peşəkarlıq səviyyəsi, təcrübəsi, nəzəri bilikləri, analitik təhlil aparmaq qabiliyyəti, xarici dilləri bilmək səviyyəsi, vətən daşlarla münasibəti, onlarla dialoq qurmaq qabiliyyəti, icra intizamı, ədalətli olması, dövlətin maraqlarını şəxsi maraqlarından üstün tutması, mənəvi keyfiyyətləri və digər bu kimi amillər nəzərə alınmaqdadır.
Xüsusilə qeyd etmək istəyirəm ki, aparılmış kadr islahatları nəticəsində 9 qadın prokurorluq əməkdaşı vəzifədə irəli çəkilmiş, onlardan 2-si Baş Prokurorluğun idarə və şöbə rəisləri, 3-ü idarə rəislərinin müavinləri, müasir prokurorluğun tarixində ilk dəfə 2-si rayon prokuroru, 1-i rayon prokurorunun müavini, 1-i isə şəhər prokurorunun böyük köməkçisi vəzifələrinə təyin edilmişdir.
Bildiyiniz kimi, prokurorluq orqanlarına qəbul Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı ilə 2001-ci il iyunun 19-da təsdiq edilmiş “Prokurorluğa işə qəbul olunmaq üçün namizədlərlə müsabiqə keçirilməsi qaydaları haqqında” Əsasnaməyə müvafiq olaraq həyata keçirilir.
Prokurorluq orqanlarına qəbul zamanı müsabiqənin minimal şərtlərini ödəyən, habelə dövrün tələblərinə cavab verən bilikli, dünyagörüşlü gənclər işə qəbul edilir.
Eyni zamanda, Baş Prokurorluğun “İşin təşkili qaydaları”nın tələblərinə müvafiq olaraq prokurorluğun yuxarıda qeyd etdiyim tələblərinə uyğun, öz işində nümunəvi nəticələr göstərmiş, elmi və peşəkar nailiyyət lər əldə etmiş işçilərlə komplektləşdirilməsi, o cümlədən seçilməsi və yerləşdirilməsi, həmçinin vəzifədə irəli çəkilməsi, başqa vəzifəyə keçirilməsi məqsədi ilə “Prokurorluq orqanların da qulluq keçmə haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununda göstərilmiş vəzifələrə təyin olunması məqsədi ilə Kadr Ehtiyatı Reyestri yaradılır. Onu qeyd etmək lazımdır ki, prokurorluğun əsas fəaliyyət istiqamətlərindən olan istintaq sahəsində çalışan peşəkar əməkdaşların məsul vəzifələrə irəli çəkilməsinə üstünlük verilir.
Onu da bildirim ki, pandemiya ilə əlaqədar ötən il prokurorluğa qəbul keçirilməsi mümkün olmasa da, bu ilin birinci yarım ilində prokurorluq orqanlarına qəbulla bağlı növbəti müsabiqənin keçirilməsi nəzərdə tutulur və inanıram ki, həmin müsabiqə vasitəsilə prokurorluğun kadr korpusu savadlı, müasir dünyagörüşlü gənclərin hesabına daha da möhkəmlənəcək və bu da prokurorluğun qarşısında duran vəzifələrin icra edilməsində mühüm rol oynayacaqdır.
- Korrupsiya və rüşvətxorluqla mübarizə vətəndaşla dövlət arasında etimadın yaranmasın da, ölkənin dayanıqlı inkişa fında ən önəmli məsələlərdəndir. Son dövrlərdə prokurorluq orqanları tərəfindən həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində bir neçə səs-küylü cinayət əməllərinin aşkarlanmasının şahidi olduq. Bu istiqamətdə işlər necə davam etdirilir?
- Korrupsiyaya qarşı mübarizə dövlət siyasətinin tərkib hissəsi dir. Bu bəlaya qarşı mübarizə daim aparılır. Eyni zamanda, qeyd etməliyəm ki, korrupsiyaya qarşı mübarizə prokurorluğun əsas fəaliyyət istiqamətlərindən biridir və bununla əlaqədar ixtisaslaşdırılmış cinayət təqibi orqanı olan Baş Prokuror yanında Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsi tərəfindən bu sahədə bir çox iş görülsə də, hələ də qarşımızda duran bir sıra vəzifələr mövcuddur.
Ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılan sistemli islahatlar nəticəsində ölkəmizdə korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində bir sıra uğurlar əldə edilmişdir ki, bu da bir çox beynəlxalq qurumların, o cümlədən BMT-nin Narkotiklər və Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsi (UNODC), Avropa Şurasının Korrup siyaya qarşı mübarizə aparan Dövlət lər Qrupunun (GRECO) hesabatların da öz əksini tapmışdır.
Onu da xüsusi vurğulamaq lazımdır ki, əksər dövlət qurumlarının iştirakı ilə “Korrupsiyaya qarşı mübarizənin gücləndirilməsi üzrə 2021-2025-ci illər üçün Milli Fəaliyyət Planı” hazırlanır. Həmin planda korrupsiyaya qarşı aparılan sistemli, institusional mübarizənin təkmilləşdirilməsini təmin edəcək tədbirlər nəzərdə tutulmaqdadır.
Ölkə həyatının müxtəlif sahələrin də aşkar edilən korrupsiya faktları ilə əlaqədar cinayət işləri istintaq olunur, həbslər aparılır. Korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində cənab Prezident İlham Əliyevin siyasi kursuna uyğun olaraq məqsədyönlü işlər görülür və bundan sonra da prokurorluq orqanları tərəfindən bu sahədə ciddi tədbirlərin görülməsi, o cümlədən korrupsiya şəbəkələrinin, korrupsiya sxemlərinin aşkar edilərək təqsirli şəxslərin məsuliyyətə cəlb olunması təmin ediləcəkdir.
Baş Prokuror yanında Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsi korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində ixtisaslaşdırılmış cinayət təqibi orqanı kimi yaradılsa da, bu sahədə mübarizə tək Baş İdarə tərəfindən deyil, bütün prokurorluq orqanları, o cümlədən digər hüquq mühafizə və dövlət qurumları ilə əlaqəli şəkildə aparılır.
Bununla yanaşı, korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində vətəndaş cəmiyyətinin rolunu xüsusi vurğulamaq lazımdır. Bu sahədə fəaliyyət göstərən qeyri-hökumət təşkilatları ilə qurulmuş sıx əlaqələr, onlarla birlikdə keçirilən maarifəndirici tədbirlər mübarizənin efektivliyinə müsbət təsir göstərir.
Eyni zamanda, Baş Prokurorluğun fasiləsiz fəaliyyət göstərən Çağrı mərkəzi və Qaynar xəti ilə vətəndaşlardan daxil olan qanun pozuntuları barədə müraciətlər aidiyyəti üzrə araşdırılır.
Korrupsiyaya qarşı mübarizədə mətbuatın da rolu böyükdür. Belə ki, mətbuatda müxtəlif vəzifəli şəxslər tərəfindən korrupsiya hallarına yol verilməsi barədə yayımlanan məlumatlar araşdırılır və həmin məlumatlar öz təsdiqini tapdığı halda müvafiq tədbirlər görülür.
Həmçinin vətəndaşlarla ünsiyyətin yeni formatı olan Baş Prokurorluğun rəsmi sosial media hesablarında keçirilən #sualcavab sessiyaları zamanı korrupsiya hüquqpozmaları barədə məlumatlar da daxil olmaqla qəbul edilən çoxsaylı müraciətlərə baxılır və qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada tam, obyektiv və hərtərəfi araşdırmanın aparılması təmin olunur.
Bununla yanaşı, korrupsiya şəbəkələrinin aşkarlanması barədə məlumatların ictimailəşdirilməsi, cinayətin cəzasız qalmadığının cəmiyyətə çatdırılması müəyyən mənada şəxslə ri cinayət törətməkdən çəkindirir.
- Vətən Müharibəsi dönəmində Azərbaycan Ordusunun rəşadəti nəticəsində mənfur düşmənlərimiz öz gücsüzlüklərini görərək dinc əhaliyə qarşı insanlığa sığmayan cinayət əməllərinə əl atdılar. Bundan əlavə, 30 il işğal altında olan ərazilərimizə külli miqdarda ziyan vurulub. Ermənistanın işğalçı mahiyyətinin beynəlxalq müstəvidə ifşa edilməsi və dəyən zərərin qiymətləndirilməsi yönündə Azərbaycan Respubli kasının Baş Prokurorluğu tərəfindən hansı işlər görülür?
- Böyük zəfər qazandığımız Vətən Müharibəsi dövründə olduğu kimi, Ermənistanın işğalçı mahiyyətinin beynəlxalq müstəvidə ifşa edilməsi üçün prokurorluq orqanları üzərlərinə düşən vəzifələri layiqincə yerinə yetirməyə çalışırlar. Belə ki, beynəlxalq aləmdə Ermənistanın məsuliyyətə cəlb edilməsini təmin etmək üçün erməni təcavüzü ilə əlaqədar başlanmış cinayət işləri üzrə zəruri sübutların toplanması, bu təcavüzün nəticələrinin rəsmiləşdirilməsi davam edir. Ümumiyyətlə, qeyd etmək lazımdır ki, bu sahədə işlər 2 istiqamətdə görülür. Birinci istiqamət cinayət təqibi, ikinci istiqamət isə cinayət təqibindən kənar qaydada kompensasiyaların ödənilməsi üçün müvafiq iddiaların irəli sürülməsidir. Cinayət təqibindən kənar istiqamət daha genişdir və Ermənistan silahlı birləşmələri tərəfindən faktiki vurulan zərərlə yanaşı, əldən çıxmış gəliri və digər bu kimi məsələləri də əhatə edir.
2020-ci il sentyabrın 27-dən baş layan müharibədə erməni təcavüzü nəticəsində dəymiş ziyanın müəyyən edilməsi istiqamətində dağıdılmış və ya zədələnmiş bütün tikililərə, obyektlərə prokurorluğun müstən tiqləri tərəfindən baxış keçirilir və nəticələr müvafiq qaydada rəsmiləşdirilir. Bununla yanaşı, cənab Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə müzəfər Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğaldan azad edilmiş ərazilərə, orada mövcud olmuş mədəni, dini və digər obyektlərə təhlükəsiz lik tədbirləri nəzərə alınmaqla baxış keçirilməsi və müvafiq sübutların toplanması davam etdirilir.
Eyni zamanda, Azərbaycan hərbçilərinə qarşı erməni silahlı birləşmələri tərəfindən törədilmiş cinayətlərlə əlaqədar başlanmış cinayət işləri üzrə Azərbaycan Respublikası Hərbi Prokurorluğu tərəfindən müvafiq is tintaq hərəkətləri həyata keçirilir.
Onu da qeyd edim ki, Ermənistanın beynəlxalq müstəvidə məsuliyyətə cəlb edilməsini təmin etmək üçün digər hüquq-mühafizə orqanları, Xarici İşlər Nazirliyi, o cümlədən aidiyyəti qurumlarla birlikdə müvafiq tədbirlər görülür. Ermənistan dövlətinin, onun vəzifəli şəxslərinin beynəlxalq məhkəmələrdə məsuliyyətə cəlb edilməsi üçün kifayət qədər tutarlı və mötəbər sübutlarımız mövcuddur və hesab edirəm ki, bu məsələdə uğurlu nəticələr əldə edəcəyik.
- Məlum olduğu kimi, cəmiyyətdə inkişaf edən proseslərlə əlaqədar mövcud qanunvericilikdə bir sıra dəyişikliklərə zərurət yaranır. Kamran müəllim, sizin perspektiv planlarınızda hüquq-mühafizə sistemi, xüsusilə də prokurorluq orqanları ilə bağlı qanunvericilik təşəbbüsünüz nəzərdə tutulurmu?
- İctimai münasibətlər inkişaf etdikcə qanunlarda dəyişikliklər edilməsi, onların təkmilləşdirilməsi, o cümlədən yeni yaranan ictimai münasibətləri tənzimləmək üçün yeni qanunların qəbulu zəruri olur. Həyat dinamikadir, o dəyişdikcə, qanunlar da həyata uyğunlaşmalı və yeni dəyişikliklərə, zamanın tələblərinə cavab verməlidir. Buna özümüzün də yaşadığımız çox yaxın tarixi misal göstərmək olar. Belə ki, koronavirus pandemiyası ilə mübarizə sahəsində qanunvericiliyə edilən dəyişikliklər mövcud şəraitdə yaranan zərurətdən irəli gəlmişdir.
Lakin qanunların dəyişdirilməsi prosesində hesab edirəm ki, diqqətli olmaq lazımdır. Qanuna edilən dəyişiklik, habelə yeni qəbul edilən qanun mövcud reallığa uyğun olmalı, qəbul olunma məqsədinə xidmət etməklə ictimai münasibətləri düz gün tənzimləməlidir, bir sözlə, qanun işlək olmalıdır.
Prokurorluğun, o cümlədən hüquq-mühafizə orqanlarının fəaliyyəti ilə əlaqədar qanunvericilik aktlarına müəyyən dəyişikliklər edilsə də, bu sahədə görüləsi işlər mövcuddur. Yuxarıda qeyd etdiyim Milli Fəaliyyət Planında da qanunvericilik sahəsində müəyyən tədbirlərin görülməsi, qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi nəzərdə tutulur.
Belə ki, cinayət işləri üzrə dəymiş ziyanın bərpa edilməsində mühüm rol oynayan və bir sıra inkişaf etmiş dövlətlərdə tətbiq edilən “Məhkum luq olmadan əmlak müsadirəsi” institutunun, korrupsiya cinayətləri ilə əlaqədar ibtidai araşdırma çərçivəsində “istintaq sazişi” institutu nun tətbiqinə dair qanunvericiliyə dəyişikliklərin edilməsi, cinayət yolu ilə əldə olunmuş və xüsusi müsadirə obyekti olan əmlakların qiymətləndirilməsi və idarə edilməsi sahəsində qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi və Milli Fəaliyyət Planında nəzərdə tutulan başqa bu kimi tədbirlər həm prokurorluq, həm də digər hüquq-mühafizə orqanlarının fəaliyyətinin səmərəliliyinin, cinayətkarlığa qarşı mübarizənin səviyyəsinin yüksəldil məsinə xidmət göstərəcəkdir.
Onu da qeyd edim ki, prokurorluq orqanlarının, eləcə də digər hüquq-mühafizə orqanlarının fəaliyyətinin, habelə məhkəmə hüquq sisteminin təkmilləşdirilməsi üçün zərurət yarandığı halda Baş prokuror kimi qanunvericilik təşəbbüsü hüququndan istifadə etməyi nəzərdə tuturam. Burada da əsas məqsəd qeyd edilən sahələrin fəaliyyətini daim inkişaf edən dövlətimizin tələblərinə uyğunlaşdırmaqla xalqa xidməti yeni müstəviyə yüksəltməkdir.
